Millete sarih bir işletmenin harekât gören hisse pay tahvili piyasa maliyetinin veya borsa maliyetinin işletmenin pay başına kar sayısına ufalanmasıyla hesaplanır. Pay başına kar en son hakikatleşen veya beklenen sayı olabilir. Uygulamada daha çok beklenen pay başına kar sayısına bakılır.
Maliyet hasılat oranındaki değişmeler değişik biçimde açıklanabilir. Aynı sektörde faaliyette bulunan eş tehlike seviyesine ve büyüklüğüne sahip firmalardan birisinin maliyet hasılat oranının fazla olması o işletmenin hisse tahvili maliyetinin çok yükseldiği, bütün tersi gidişatta ise hisse tahvili maliyetinin çok düştüğü anlamıma gelebilir.
Şayet aynı sektörde veya genel olarak borsa genelinde harekât gören hisse tahvillerinin maliyet hasılat oranları ekonominin temennilerine göre de açıklanabilir. Şayet ekonomik etkinlik ve tehlike iştahı mevzusunda iyimserlik dominantsa maliyet hasılat oranları genelde yükselir. Karamsar temennilerde ise maliyet hasılat oranları düşebilir.
Bazı gidişatlarda maliyet hasılat oranlarının eskiki seviyelerinin aşırıca üstüne çıkmaları veya düşmeleri genel olarak hisse tahvillerinin maliyetlerinin fazla yükseldikleri veya düştükleri biçiminde açıklanmalarına neden olur.
Maliyet hasılat oranı incelemeyi aynı zamanda özellikle millete sarih olmayan işletmelerin satın almaları veya devralınmaları ile hisse tahvillerin ilk kez millete talebinde de gösterge olarak kullanılabilir. Millete sarih olmayan firmalar ile yeniden millete sarih olmayıp satın alma veya devralmanın gayeyi olan işletmelerin bedellerini hesaplamak için eş kalitede borsalarda harekât gören hisse tahvillerinin maliyet hasılat oranları ölçüt olarak kullanılmaktadır.
Bir önceki yazımız olan Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı Nedir? Ne İş Yapar? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
