Yatırım

Brüt Takas Nedir?

Brüt takas, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belli kriterlere göre seçilen bazı pay bonolarının takas operasyonlarına müteveccih olarak yapılan değişik bir uygulamayı ifade eder. Sermaye Piyasası Kurulu’nın, Borsa İstanbul, Takasbank ve Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ile işbirliğiyle yürüttüğü, yatırımcıları gözetmeye müteveccih çalışmaları kapsamında başlattığı Brüt takas uygulaması, bir çeşit temkin kalitesindedir. Buna göre Sermaye Piyasası Kurulu, lüzumlu gördüğü gidişatlarda Borsa İstanbul’da BİST harekât gören bazı pay bonolarını belli veya meçhul süreli olarak brüt takas uygulamasına dahil etmektedir. Brüt takas kavramı ve brüt takas nasıl uygulandığı bir çok yatırımcı tarafından net olarak öğrenilmemektedir.

Netleştirme operasyonunun kaldırılması olarak da adlandırılan brüt takas operasyonu temel olarak, İsTakasbank tarafından hakikatleştirilen, taşıtı müesseselerin, gün içindeki her iki seansta yaptığı alım satımların takas süreci ile alakalıdır. Sermaye Piyasası Kurulu’nın brüt takas aldığı pay bonolarının, takas ve alım/ satım harekâtları brüt takas kapsamında olmayan pay bonolarına göre bazı değişiklikler gösterir. Sermaye Piyasası Kurulu, piyasanın oluşmasını etkilemeyen bazı pay bonolarını brüt takas uygulamasına dahil ederek bu paylarda oluşabilecek spekülatif maliyet ve ölçü hareketlerini önlemek emeliyle takas ve alım/satım operasyonlarına bazı kısıtlar getirmektedir.

  • Pay tahvilleri yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından brüt takaskapsamına alınabilir veya bu kapsamdan çıkarılabilir. Payların brüt takas yakalanma zamanı da yeniden Sermaye Piyasası Kurulu tarafından tanımlanır.
  • Brüt takas olan pay tahvilleri internet üzerinden alım/satım emir girişine kapatılır. Bizzat veya telefon aracılığıyla emir girişi yapılabilir.
  • Brüt takas alınan pay sentelerinde aynı gün günlük alım satım operasyonu yapılamaz.
  • Brüt takas kapsamında bulunan payları satın alırken toplam bedel ancak nakit olarak ödenebilir, kredili satın alma operasyonu yapılamaz.
  • Yukarıyada söylenen brüt takas kısıtlarına tabi olmak istemeyen yatırımcıların pay tahvili satın almadan evvel pay tahvilinin brüt takas kapsamında olup olmadığını araştırmaları ehemmiyetlidir.

Görüldüğü gibi brüt takas uygulaması, payların takas harekâtları ile alakalıdır, yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek veya yatırım yapmalarını yasaklayacak neticeler doğurmaz.

Pay Tahvilinin Brüt takas Alınması?

Brüt takas uygulamasına dahil edilmeyen pay tahvilleri sıradan olarak, toplam pay adedi ve meblağ bazında netleştirme harekâtına tabi yakalanır. Brüt takas dâhil edilen ve netleştirme uygulaması kaldırılan pay bonolarında Takasbank tarafından brüt takas uygulaması yapılır. Buna göre taşıtı müessese ve yatırımcı bazındaki takasalacakları Takasbank tarafından takas zamanından sonra dağıtılır. Brüt takas pay bonolarını almak isteyen yatırımcılar, takas tarihinde hesaplarında alımlarını karşılayacak meblağda nakit, satım yapmak isteyen yatırımcılar ise takas tarihinde hesaplarında satımlarını karşılayacak ölçüde menkul değer bulundurmak zorundadırlar. Ayrıca brüt takas uygulamasına dahil olan pay tahvilleri;

Brüt takas Pay Nasıl Satılır?

Brüt takas alınan pay sentelerinde Takasbank tarafından netleştirme uygulaması kaldırır ve bu payların aynı gün veya günlük alım satımını yapılmasına izin verilmez. Brüt takas uygulaması kapsamındaki pay bonolarını satmak isteyen yatırımcıların,takas tarihinde pay tahvili satışlarını karşılayacak ölçüdeki pay bonosunu hesaplarında bulundurmaları lüzumludur. Öteki bir deyişle brüt takas kapsamındaki payların sarihe satışına izin verilmez.

Netleştirme Nedir?

Takasbank tarafından taşıtı müesseselerin, gün süresince her iki seansta gerçekleştirdileri alım/satım harekâtları, pay tahvili adedi ve toplam TL meblağı olarak netleştirilir. Buna göre bir taşıtı kuruluşun aynı tarihte aldığı ve sattığı bir payın toplam satış meblağından toplamı alış meblağı düşüldüğünde elde edilen net bakiyeye bakılarak alakalı taşıtı müessese mevzubahisi pay için takas borçlandırılır veya alacaklandırılır. Taşıtı kuruluşun mevzubahisi payı alış meblağı satış meblağını aşıyorsa, taşıtı kuruluş takas nakit borçlu, satış meblağı alış meblağını aşıyorsa takas nakit alacaklı olur. Yatırımcı bazında bakıldığında ise bir pay bonosunda gün içerinde alım satım yapan yatırımcı alım satım arasındaki net TL meblağı ve pay ölçüyü farkı olumsuzsa mevzubahisi fark kadar ödeme veya teslim yapar. Aynı biçimde net TL meblağı ve pay ölçüyü farkı pozitifse yeniden mevzubahisi fark kadar yatırımcıya ödeme veya teslimat yapılır.

Neden Brüt takas Uygılaması Yapılır?

Brüt takas uygulaması, Sermaye Piyasası Kurulu Anapara Piyasası Heyeti tarafından yatırımcıların ve pay tahvili piyasasının maruz kaldığı tehlikelerin eksiltmesi emeliyle getirilen temkin kalitesinde bir uygulamadır. Buna göre Sermaye Piyasası Kurulu, BİST’de harekât gören pay tahvilleri içinde normal dışı maliyet hareketlerinin görüldüğü tespit edilen payların alım satımına hudut getirmek emeliyle bu payları, dolaşımdaki hisse rakamları, millete sarihlik oranı, piyasa derinliği ve eşi kriterlere sabrederek temkin emeliyle brüt takas uygulamasına dâhil etmekedir.

Sermaye Piyasası Kurulu mevzuyla alakalı olarak kendi fotoğrafı sitesiden yayımladığı ilanda, brüt takas uygulaması yanında, belli pay bonolarında sıkça görülen “suni maliyet ve piyasa oluşturma girişimlerine karşı çok güzergahlı temkin uygulamaları“ mevzularında çalışmaların yürütüldüğünü ve bu çalışmaların “kabahat işlendikten sonra hadisenin tespit edilmesine dayalı cezalandırma ve yasak getirme yaklaşımlarından çok kabahat operasyona kapılarının baştan kapatılmasına ve kabahat işlenmesini kaynağında önlemeye müteveccih çağdaş yaklaşımlara” direndiğini belirtmektedir.

Brüt takas Nasıl Harekât Yapılır?

Yatırımcıların takas tarihinde, satın aldıkları veya sattıkları paylardan brüt takas dahil olanlar için, hesaplarında pay alım meblağı kadar nakit veya sattıkları pay tahvili ölçüyü kadar pay bonosunu hesaplarında bulundurmaları zorunludur. Bu sebeple brüt takas uygulamasındaki bir pay tahvili ancak alındıktan bir gün sonra satılabilir ve mevzubahisi paylar sarihe satış harekâtına kapalıdır.

Brüt takas dâhil edilen payların takas operasyonu brüttakas haricindeki payların takas harekâtından değişik olarak netleştirmeye tabi tutulmaz. Buna göre, bir taşıtı kuruluş aynı tarihe Bursa escort brüt takas alınan bir pay bonosunda hem alım hem de satım operasyonu yaptıysa, satılan payların toplam meblağı ve ölçüyü, alınan payların toplam meblağı ve ölçüsünde mahsup edilmez. Her harekâtın takas, ödeme ve teslimatları ayrı ayrı yapılır.

Brüt takas Ne Kadar Sürer?

Sermaye Piyasası Kurulu, bir pay tahvilinin brüt takas alınması ile alakalı bültenlerinde genellikle brüt takas başlangıç ve bitiş tarihlerini de belirtir. Brüt takas süresi her pay için değişik olabileceği gibi bazı hallerde bir pay tahvilinin ne kadar vakitle brüt takas kalacağı belirtilmeyebilir. Bodrum escort Brüt takas bitiş tarihi belirtilmediği gidişatlarda pay tahvilinin brüt takas kalışı zamansız olarak nitelendirilir.

Brüt takas Uygulaması Payı Nasıl Tesirler?


Brüt takas uygulamasına dahil edilen pay tahvilleri kredili alış, sarihe satış ve internet online harekâtlara kapatılarak spekülatif emelli yatırımların önüne geçilmesi kastedilmektedir. Böylece brüt takas alınan pay bonolarının maliyetinde yapay dalgalanmalar yaratılarak manipüle edilmesinin büyük miktarda önlenmesi kastedilmektedir. Brüt takas payların yalnızca takas harekâtlarını etkileyen bir uygulama olmasına karşın brüt takas kapsamına alınan payların online emir girişine, sarihe satışa, kredili Beylikdüzü escort harekâtlara ve günlük alım/satıma kapalı olması sebebiyle spekülatif harekâtlardan kaynaklanan harekât hacmi ve arz düşeceği için maliyetlerinin gerilemesi beklenir. Brüt takas uygulamasından çıkarılan pay bonolarının maliyetlerinde bariz bir yükseliş olduğu kollanmaktadır

Bir önceki yazımız olan Hisse Senedi Hesabı Nasıl Açılır? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.

Bu gönderiyi derecelendirmek için tıklayın!
[Toplam: Ortalama: ]

Burak Arslan

London Business University Ekonomi mezunu. Finans analisti, ekonomi gündemi, döviz yorumu ve kripto para yorumcusu. Finans analisti olarak çalışırken ekonomi dünyasına dair bilgilerimi paylaşıyorum. Paylaşımlarım yatırım tavsiyesi değildir.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Adana escort Alanya escort Anadolu yakası escort ankara escort Antalya escort Ataköy escort Avcılar escort Avrupa yakası escort Bahçelievler escort Bahçeşehir escort Bakırköy escort Başiktaş escort Beylikdüzü escort Bodrum escort Bursa escort Denizli escort Diyarbakır escort Esenyurt escort Eskişehir escort Etiler escort Fatih escort Gazinatep escort Halkalı escort istanbul escort İzmir escort İzmit escort Kadıköy escort Kayseri escort Kocaeli escort Konya escort Kurtköy escort Kuşadası escort Malatya escort Maltepe escort Mecidiyeköy escort Mersin escort Nişantaşı escort Pendik escort Muratpaşa escort Şirinevler escort Şişli escort Taksim escort Ümraniye escort ataşehir escort kartal escort