Para politikası araçları nedir sorusu, para politikası araçlarının anlaşılabilmesi noktasında kritik öneme sahip bir soru olarak karşımıza çıkmaktadır. Para politikası olarak ifade edilen kavram, bir ülkede bulunan ve para otoritesi olarak bilinen kurumun, para arzını kontrol edip ekonomideki hedeflere ulaşabilmek adına aldığı kararları belirtmekte olup ekonomide sıkça karşılaşılan kavramlardan bir tanesi olarak bilinmektedir.
Para otoritesi olarak bilinen kurum yani Merkez Bankasının para arzını kontrol edebilmek adına alabileceği aksiyomlar para politikası olarak nitelendirilmektedir. Para politikasının bünyesinde pek çok araç bulunmakta olup bu araçlar genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir:
- Faiz oranları politikası
- Döviz işlemleri
- Açık piyasa işlemleri
- Reeskont oranları
- Zorunlu karşılıklar
Yukarıdaki gibi sıralanabilen araçların tam olarak neyi ifade ettiğinin açıklanması, para politikasının anlaşılabilmesi noktasında kritik bir öneme sahiptir.
Döviz İşlemleri
Merkez Bankası olarak adlandırılan kurum, yerel para biriminin diğer para birimleri karşısındaki değerini arttırabilmek adına döviz alım-satım işlemlerini gerçekleştirebilmektedir. Döviz işlemleri kapsamında Merkez Bankasının piyasadan döviz alması, piyasadaki yerel para arzının arttırmakta olup bu durum, döviz miktarının azalmasına, yani kurun yükselmesine neden olmaktadır. Öte yandan piyasaya döviz satıldığında piyasada bulunan yabancı para arzı artmakta ve kur düşmektedir..
Açık Piyasa İşlemleri
Merkez Bankasının devlet tahvili alım-satım işlemleri, açık piyasa işlemleri olarak adlandırılmaktadır. Kısa vadeli faiz oranları ile piyasa likiditesine, açık piyasa işlemleriyle birlikte Merkez Bankası müdahale edebilmektedir. Açık piyasa işlemlerini genel hatlarıyla şu şekilde sıralamak olanaklıdır:
- Repo ve ters repo
- Kesin alım ve satım işlemleri
- Depo imkanları
Merkez Bankası, yukarıdaki araçlar ile birlikte piyasadan tahvil alarak para miktarını arttırabilmektedir. Bunun yanı sıra piyasaya tahvil sürdüğünde ise para miktarı azaltılabilmektedir. Para miktarı azaltıldığında bankaların rezervleri de azaltılmış olmaktadır.
Zorunlu Karşılıklar
Bilindiği üzere bankalar, topladıkları mevduatların bir kısmını Merkez Bankası bünyesinde tutmak zorundadır. Mevduatların tutulma oranları, yabancı para birimleri ile TL açısından farklılık göstermektedir. Merkez Bankasının, zorunlu olarak tutulacak mevduat oranlarını belirlemesi ile birlikte piyasadaki para arzı kontrol edilebilmektedir. Zorunlu karşılık oranı arttırıldığında para arzı kısılmaktadır. Merkez Bankası karşılık oranlarıyla birlikte aslında bir teminat sağlamakta olup bu oranlar ile bankaların toplamış oldukları mevduatlara karşılık bir miktar teminat tutulması sağlanmaktadır. Bu sayede mevduat sahiplerinin riski azaltılmış olmaktadır.
Reeskont Oranları
Yeniden iskonto ettirmek anlamında kullanılan reeskont, birçok insan tarafından merak edilen bir kavramı doğurmuştur. Bu bağlamda reeskont işlemi, gerçek ve tüzel kişilerin bankalara iskonto ettirmiş olduğu ve vadesi gelmemiş olan senetlerin bankalar tarafından Merkez Bankasına tekrar iskonto ettirmesi olarak bilinmektedir. İşlem sırasında uygulanmakta olan oranlar ise reeskont oranları olarak adlandırılmaktadır. Merkez Bankasının reeskont oranlarına müdahale etmesi, piyasadaki para arzının kontrol edilmesini olanaklı Taksim şişman escort hale getirmektedir. Reeskont oranlarının Merkez Bankası tarafından arttırılması, bankaların maliyetlerinin artmasına neden olmakta, bu durumda bankalar reeskont işlemi yolu ile mevduat vermeme konusunda bir karar alabilmektedir. Bu karar ise piyasadaki para arzının sınırlı tutulmasına neden olmaktadır.
Faiz Oranları Politikası
Merkez Bankası, faiz oranları politikası ile birlikte para arzını değiştirebilmektedir. Bankalar ile arasındaki borç alıp verme faizlerini düzenleyen Merkez Bankası, bu yolla likiditeye müdahale edebilmekte olup bu oranlar, daha önceden belirlenmiş bir takvim üzerinden Para Politikası kurulu tarafından açıklanmaktadır. Merkez Bankasının açıkladığı oranları genel hatlarıyla aşağıdaki Şişli zayıf escort gibi sıralamak olanaklıdır:
- Gecelik Borç Alma Faizi
- Gecelik Borç Verme Faizi
- 1 Hafta Vadeli Repo Faizi
- Geç Likidite Penceresi
Yukarıdaki gibi sıralanabilen faiz oranları ile birlikte Merkez Bankası, Şirinevler sarışın escort likiditeye müdahale etme şansına sahiptir.
Bir önceki yazımız olan Finansal Kaldıraç Oranı Nedir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
